Tehlikeli maddelerin sektör içerisinde kullanımlarının giderek yaygınlaşmaya başlaması, bunların taşınması konusunda da bazı sorunlar yaratır. Bu sorunların çözümü noktasında bir takım önlemler ve kurallar getirilmiştir. Lojistik firmaları, bu kuralları uygulayarak geri dönülmez kazaların ve çevreye verilebilecek zararların önünü almak adına birtakım önlemler alırlar.
Tehlikeli maddelerin kolayca ve güvenli bir şekilde taşınması lojistik firmaları açısından oldukça önemlidir. Bu sebeple tehlikeli madde taşımacılığı, üst düzey güvenlik önlemleri altında yürütülen bir süreci ifade eder. Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan araçlar, personel ve belgeler büyük önem arz eder. Tehlikeli maddelerin büyük bir çoğunluğu günlük hayatı sürdürebilmek adına kullanılan malzemelerdir. Bunun yanı sıra ortaya çıkan tehlikeleri atıkların imhası ya da geri dönüşümü konusunda da tehlikeli madde taşımacılığı önemli konulardan biridir. Tehlikeli madde taşımacılığında uyulması gereken bir dizi kural bulunur.
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Nedir?
Tehlikeli madde lojistiği, kimyasal özellikleri bulunan ve çevreye verebileceği hasarlar nedeniyle daha güvenli bir şekilde ulaştırılması gerektiren taşımacılık alanine verilen isimdir. Tehlikeli madde taşımacılığı nedir sorusu, verdiğimiz bu cevapla kısa bir şekilde yanıtlanabilir. ADR lojistiği olarak da adlandırılan bu lojistik türünde, çevredeki canlıların ve çevrenin genel olarak zarar görmeden operasyonel süreçlerin yönetilmesi esas alınır. Bu taşımacılık türü genel olarak birçok risk faktörü barındırır. Bu sebeple tehlikeli madde taşımacılığında depolama ve dağıtım işlemleri yüksek güvenlik prosedürleri altında yürütülmelidir.
Tehlikeli maddeler, birbirlerinden çok farklı özelliklere ve değişik yapılara sahip olabilirler. Bu maddelerin farklı içerikleri nedeniyle, arz ettikleri tehlikelerde farklılık gösterir. Bu sebeple taşıma koşullarının tamamı da farklı operasyonel süreçleri ifade eder. Bu maddeler katı, sıvı ve gaz olabilir. Aynı zamanda patlayıcı, yanıcı, zehirli ve bulaşıcı gibi risk faktörlerini barındırabilirler.
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sözleşmesi: ADR Nedir?
ADR, tehlikeli madde taşımacılığı konusunda uygulanan Avrupa sözleşmesidir. Bu sözleşmenin tehlikeli maddelerin karayolu ile taşımacılığına ilişkin bir yönergedir.
Bu sözleşme, tehlikeli madde taşımacılığında insan sağlığına ve çevreye zarar verilmeksizin, güvenli ve düzenli bir şekilde taşınmasını sağlayan karayolu yönergesidir. ADR, tehlikeli madde taşımacılığı belgesi olarak da ifade edilebilir. Tehlikeli madde taşınması için bu belgeye sahip olunması gerekir.
Bu sözleşme hem Avrupa Anlaşması hem de Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikle, tüm kamu ve özel kuruluşları kapsar. Taşımacılıkta görev alan ekip, bir dizi eğitim aldıktan sonra tehlikeli madde taşımacılığı belgesi sahibi olabilir ve ADR lojistiğinde çalışabilir. Aynı zamanda tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan araçlar da ADR koşullarına uygun olmak zorundadır.
Tehlikeli Madde Taşımacılığında ADR Sınıfları Nelerdir?
ADR tehlikeli sınıfları toplamda yedi farklı kategoride incelenebilir. Bazı kategorilerin alt sınıfları da vardır. Her sınıfın içerisinde yer alan tehlikeli maddelerin farklı bir istiflenme ve taşınma kuralı bulunabilir. Bu sınıfların tamamı şu şekildedir;
- Sınıf 1 – Patlayıcılar: Bu maddeler fişek, sis bombası, dinamit, cephane ve barut içeriğine sahiptir. Bu maddelerin taşıma sırasında personelden uzağa istiflenmesi gerekir.
- Sınıf 2.1 – Yanıcı Gazlar: Asetilen, metan, etilen, hidrojen, çakmak gazı ve etan gibi gazlar bu sınıfa dahildir. Taşınması sırasında personel mahallinden ve her türlü ısı kaynağından uzak istiflenmelidir.
- Sınıf 2.2 – Zehirli Gazlar: Flor, prüssik asit, karbon monoksit, klorit ve amonyok gibi gazları kapsar. Bu gazlar yiyecek maddelerinden, personelden ve ısı kaynaklarından uzağa istiflenmelidir.
- Sınıf 2.3 – Yanıcı Olmayan Sıkıştırılmış Gazlar: Bu sınıfı argon, karbondioksit, hava gazı, oksijen ve helyum gibi gazlar dâhildir. Bu maddelerin iyi havalandırılmış serin yerlerde ve ısı kaynaklarından uzakta istiflenmesi gerekir.
- Sınıf 3 – Yanıcı Sıvılar: Benzin ve mazot bu sınıfı dahil edilir. Bu sıvılar eğer gemi ile taşınıyorsa yanma derecelerine göre güverte üzerinde ya da güverte altında istiflenmelidir.
- Sınıf 4.1 – Yanıcı Katılar: Alüminyum tozu, naftalin, kırmızı fosfor, neft yağı, sellüloid gibi maddeler bu sınıfı dahildir. Bu sıvılar yaşam mahallerinden uzakta tutulmalıdır.
- Sınıf 4.2 – Kendi Kendine Yanabilen Katılar: Mangal kömürü, balık unut, kuru ot, kopra gibi maddeler bu sınıfı dahildir. Bu maddeler çok iyi havalandırılmış yerlerde istiflenmelidir. İstif aralıkları ise hava sirkülasyonu sağlayacak şekilde oluşturulmalıdır.
- Sınıf 4.3 – Isındığında Yanabilen Katılar: Baryum, magnezyum, natriyum, karpit gibi maddeler bu sınıfa dahildir. Su ile temas ettiğinde yanma özelliği gösteren katılardır. Bu maddeler kuru yerlerde muhafaza edilmeli ve su ile temaslarından kaçınılmalıdır.
- Sınıf 5.1 – Oksitleyici Maddeler: Amonyum sülfat, nitrat ve suni gübre bu sınıfa dahil maddelerdir. Bu sınıfta yer alan maddeler ile yanıcı malzemeler yan yana istiflenmemelidir.
- Sınıf 5.2 – Organik Peroksitler: Bütün peroksitler bu sınıfa dahildir ve yanıcı, patlayıcı olabilirler. Kuru ve serin yerlerde istiflenmeleri gerekir.
- Sınıf 6.1 – Zehirleyici Maddeler: Anilin, fenol, nikotin, siyanür, kurşun ve cıva gibi ürünler bu sınıfta ele alınır. Bu maddelerin yiyeceklerden, içeceklerden, yaşam alanlarından ve tütün gibi nem çıkaran maddelerden uzağa istiflenmesi gerekir.
- Sınıf 6.2 – Mikroplu (Biyolojik) Maddeler: Hayvan derileri, kan tozu, et atıkları, kemik gibi maddeler bu sınıfa dahil edilir. Hastalıklara neden olabilecekleri için yaşam alanlarından, yiyecek ve içeceklerden uzakta istiflenmeleri gerekir.
- Sınıf 7 – Radyoaktif Maddeler: Bu maddelerin özel kaplar içerisinde taşınması gerekir. Kaplar mutlaka hasarsız olmalıdır. Aktivite dereceleri bakımından 3 gruba ayrılırlar.
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Kodları Nelerdir?
Tehlikeli maddelerin, yapılarından ve özelliklerinden kaynaklı olarak taşınma esnasında çevreye, hayvanlara ve insanlara zarar ver potansiyeli bulunur. Bu nedenle bu maddeler kendi aralarında birtakım kodlarla ayrılırlar.
Tehlikeli madde taşımacılığında yer alan harf kodları belirli anlamlara ve sembollere sahiptir. C kodu, aşındırıcı özelliğe sahip maddeleri işaret eder. Tuz ruhu, kezzap, nitrik asit ve kükürt asidi gibi malzemeler bu aşındırıcı maddeler arasında yer alır. Bu maddeler canlı doku ile temas ettiklerinde aşındırma özelliğine sahiptir. E kodu, patlayıcı özelliğe sahip maddeler için kullanılır. Pikrin asidin ve nitrogliserinin de içinde bulunduğu bu maddeler, belirli durumlarda patlama tehlikesine sahiptir. O kodu ise yanıcı etkisi bulunan maddeler için kullanılır. Hidrojen peroksit, oksijen gibi maddeler için bu kod kullanılır. Bu maddeler yangına sebep olabilir ve yangına müdahaleyi zorlaştıran ürünlerin başında gelir.
F harf kodu hafif yanıcı maddeleri işaret etmek için kullanılır. Ethanol ve benzin gibi maddeler bu sınıftadır. Bunun yanı sıra F+ kodu ise hidrojen ve ethin gibi maddelerde bulunurlar. T kodu zehirli, T+ kodu ise çok zehirli olarak ifade edilen maddelerde kullanılır. Çevreye zararlı olarak ifade edilen maddeler ise N koduyla etiketlenir.
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Özenle Gerçekleştirilmelidir
Tehlikeli madde taşımacılığında birçok önlemin alınması, olası faciaların ve kazaların önüne geçecektir. Bununla birlikte tehlikeli madde taşımacılığında çalışan personelin; eğitimli, donanımlı ve deneyimli olması büyük önem arz eder. Yine tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan araçlar (frigorifik, tankerler, tenteli araçlar) gerekli belgelere sahip olmalı ve bakımları düzenli şekilde yapılmalıdır.
Lojistik alanının öncü şirketlerinden olan Integrated Service Solutions (ISS) tehlikeli madde taşımacılığında da, onlarca ülkede lojistik süreçleri yürütme kapasitesine sahiptir. Deneyimli kadrosu, çözüm odaklı yaklaşımı ve esnek operasyonel gücüyle ISS, gönderilerinizi güvenle varış noktasına ulaştırır. Siz de tehlikeli madde taşımacılığı alanında deneyimli ve uzman bir kadrodan hizmet almak için hemen iletişime geçebilirsiniz.
