Taşıma sözleşmesi, mal veya yolcu taşıyıcısı ile gönderici, alıcı veya yolcu arasında yapılan bir sözleşmedir. Taşıma sözleşmesi, tipik olarak sözleşmeye taraf olanların hak, görev ve yükümlülüklerini tanımlar. Taşıma fiilleri gibi konuları ele alır ve mücbir sebepler gibi hükümler içerir. Yaygın taşıyıcılar arasında, bunlar genellikle bir biletin veya taşıma belgesinin arka yüzüne yazdırılan standart hüküm ve koşullarla kanıtlanır. Bir gönderi bildiriminin gelişi genellikle, adresi sevkiyat belgesinde görünen bildirilen tarafa gönderilir. Bu taraf genellikle ya alıcı ya da ithalatçıdır. Bir konşimento ile kanıtlanan veya kapsanan taşıma sözleşmeleri; ürün naklinin temel gerekliliklerindendir.
Taşıma Sözleşmesi Nedir?
Mal taşıma kanunen ürünlerin kara, deniz veya hava yoluyla iletilmesidir. Taşıma sözleşmesi, taşıyıcının ve kullanıcının yasal sorumluluklarını tanımlar. Taşıyıcı bir yük kamyonu, hava kargosu veya okyanus kargosu taşıyıcısı olabilir. Kullanıcı, gönderici veya alıcıdır. Uluslararası bir yük taşımacılığında malların taşınması uluslararası sözleşme ile standart hale getirilmiştir. Bu gereklilikler, kuralların ve yasaların uygulanmasında tekdüzelik sağlar. Özellikle, tüm taşıyıcı sözleşmesinin hüküm ve koşullarında yer alan ve nakliye komisyoncularının hüküm ve koşullarında atıfta bulunulan standartlaştırılmıştır.
Taşıma sözleşmeleri kayıp veya hasar durumlarında, taşıyıcı sorumluluğu ve yükümlülüğü için asgari standartları belirtmektedir. Sözleşme ayrıca nakliyecilerin ve nakliye komisyoncularının hak ve sorumluluklarını standart hale getirir. Taşıma sözleşmesi, bir yükleten (satıcı veya alıcı) ile yükün bir taşıyıcısı (armatör veya kiracı) arasında dökme veya genel bir yükün taşınması için yapılan sözleşmedir. Taşıyıcının ve taşıma hizmetlerini kullanan kişilerin hak, sorumluluk, yükümlülük ve bağışıklıklarını ilgili kanun düzenler. Uluslararası taşıma sözleşmesine göre taşıyıcının asıl yükümlülüğü eşyayı gönderici veya acentesi tarafından kendisine teslim edildiği durumu ile varış yerine teslim etmektir. Aksi takdirde taşıma sözleşmesinin ihlal edileceği sonucuna varılabilir. Taşıyıcının malları iyi durumda teslim etme yükümlülüğü vardır. Ortak hukuka göre sıradan bir taşıyıcı doğal afetler veya düşmanlarının bir fiili sonucu meydana geldiğini kanıtlamadıkça, ticari faaliyet sırasında sorumluluğuna emanet edilen mallarda meydana gelebilecek tüm kayıplardan genel olarak yükümlüdür.
Taşıma Sözleşmesinin Unsurları
Taşıma sözleşmeleri temelde üç vazgeçilmez unsurun varlığı gerektirir. Taşıma sözleşmesinin unsurları; taşıma, taşımacı tarafından operasyonun kontrolü ve profesyonel bir taşıyıcıdır. Bu unsurlardan herhangi biri eksikse, sözleşme özel bir taşıma sözleşmesi değil, bir hizmet kiralama sözleşmesidir. Bir sözleşmenin taşıma sözleşmesi olarak sınıflandırılması, önemli hukuki sonuçlar doğurur. Taşıma sözleşmelerindeki caydırıcı hükümler normalde; malların alıcı tarafından teslim alınması ve navlunun protestosuz olarak belirlenen bir süre içinde ödenmesi halinde geçersizdir ve taşıyıcı aleyhindeki tüm eylemleri hariç tutar.
Konşimento, nakliye döngüsündeki en önemli belgelerden biridir ve taşıma sözleşmesinin alt metnidir. Sipariş, deniz konşimentosu, ciro edilebilen, ekspres ve ya düz konşimento gibi türlerde düzenlenebilir. Taşıyıcı ile müşteri arasında akdedilen taşıma sözleşmesine bağlı olarak; limandan limana konşimento, kombine taşıma konşimentosu veya multimodal konşimento ve geçişli konşimento gibi farklı türleri de bulunmaktadır. Bilindiği üzere bir konşimentonun 3 temel amacı veya rolü vardır. İlki taşıma sözleşmelerine kanıt olmasıdır. İkincisi malların alınması için gerekli olmasıdır. Üçüncüsü malların mülkiyet belgesi olmasıdır. Konşimento birçok nakliye hattının tanımına göre; satıcı ve alıcı arasında bir sözleşme veya taşıyıcı ve taşıtan arasında bir taşıma senedi olarak bilinmektedir. Bu nedenle bir taşıma sözleşmesi, müşteri tarafından navlun ödenmesi karşılığında taşıyıcı tarafından A Noktasından B Noktasına malların taşınması için bir taşıyıcı ile bir müşteri arasında akdedilen bir anlaşma olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre, taşıma sözleşmelerinin temel unsurlarından biri geçerli bir icap ve kabuldür.
Bir nakliye işlemi durumunda, bir teklif ve kabul aşaması, taşıyıcı tarafından bir navlun teklifi ve müşteri tarafından kabulü ile başlayabilir. Kabul, teklif edilen fiyatların onaylandığını belirten bir e-posta veya taşıyıcı ile yapılan bir rezervasyon şeklinde olabilmektedir. Geleneksel olarak taşıma sözleşmeleri, konşimento düzenlenmeden önce yapılır. Taşıma sözleşmeleri, gönderinin konşimento hüküm ve koşullarına tabi olacağını belirten maddeler içermektedir.
Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
Taşıyıcının, taşıma ve teslimat sürecinde taşınan ürünleri kabul etmesi, bir taşıma sözleşmesi yapılması gerektiren bir durumdur. Taşıyıcının navlunu talep etme hakkı bu sözleşmeye bağlıdır. Taşıma Sözleşmesi, eşyayı varacağı yere güvenli bir şekilde taşıma görevinin de teminatı niteliğindedir. Ancak, malların taşınması yasasında kefaletle ilgili kalıntılar vardır. Bu nedenle mal sahibi, yükleyici ile taşıyıcı arasındaki taşıma sözleşmesine taraf olmamakla birlikte; mallarının zıyaı veya hasar görmesi nedeniyle taşıyana dava açabilir. Bugün medeni hukuk dünyasında taşıma sözleşmesi, hizmet kiralama sözleşmesinin bir çeşitlemesi, yani taraflardan birinin bir bedel karşılığında diğer taraf için bir şey yapmayı taahhüt ettiği bir sözleşme olarak kabul edilebilir. Amaç, taşınan her gönderinin varış noktasına güvenli ve zamanında ulaşmasıdır. Ancak bunun gerçekleşmesi için taşıma sözleşmesi olarak bilinen sözleşmede belirtildiği gibi, hem taşıyıcının hem de göndericinin yerine getirilmesi gereken önemli sorumluluklar vardır.
Konşimento olarak da bilinen taşıma senedi ile taşıma türleri için farklı yükümlülükler belirlenmiştir. Yüklenilen ürünlerin teslim alındığını bildiren konşimento, gönderici ve alıcı yetkili merciinin isim ve bilgilerini içeren yasal geçerliliği olan hukuki senetlerdir. Taşıma sözleşmesi, taşıyanın ve gönderenin hukuken bağlı olduğu hüküm ve koşulları içerir. Gönderici olarak siz, gönderinizi teslim ettikten sonra konşimento imzaladığınızda yürürlüğe girer. Çoğu sözleşmede olduğu gibi, uzun ve ayrıntılıdır. Taşıma sözleşmesinin hukuki niteliği ana noktaları arasında şunlar yer almaktadır:
- Gönderici, gönderinin içeriğini düzgün bir şekilde beyan etmeli ve gönderinin normal taşımacılığın zorluklarına dayanacak şekilde uygun şekilde paketlendiğinden emin olmalıdır.
- Sevkiyatların nakliyesi, ekipman, alan ve hizmet seviyelerinin mevcudiyetine göre önceliğe tabi tutulur.
- Kayıp, hasar veya gecikme durumunda taşıyıcının sorumlu olmadığı belirli fiil ve olaylar vardır.
- Taşıyıcının kayıp, gecikme veya hasardan sorumlu olması durumunda, yurtiçi gönderiler için veya uluslararası gönderiler için yükümlülük kapsamında ödenmesi gereken tutarlar ödenecektir.
- Gönderiler, gerçek veya boyutsal ağırlıktan daha büyük olarak ücretlendirilir.
Taşıma Sözleşmesinde Önemli Faktörler
Taşıma sözleşmesinin kanıtı olarak konşimento, nakliyecilerin ya konteynerli hizmet kullanarak ya da dökme yük hizmeti kullanarak küçük miktarlarda kargo gönderdiği gönderiler için geçerlidir. Sözleşmenin çarter taraf tarafından düzenlendiği durumlarda, kiracıya düzenlenen senetler, alınan ve sevk edilen yük için yalnızca bir makbuz ve kiracının malları henüz yoldayken satmaya karar vermesi durumunda bir tapu belgesi işlevi görmektedir. Konteyner sevkiyatlarında, müşterinin rezervasyon yapılması talebini taşıyıcıya ilettiği e-postanın, yaptıkları telefon görüşmesinin veya taşıyıcı tarafından müşteriye gönderilen rezervasyon onayının taşıma sözleşmesi olarak kabul edildiği durumlar da vardır.
Teklif ve kabul ise konşimentoda atıfta bulunulan hüküm ve koşullara tabidir. Konşimento’nun bir taşıma sözleşmesi olarak kabul edildiği durumlar da vardır. Gönderiyi vermeden önce taşıma sözleşmesini okumak için zaman ayırmak önemlidir. Bunu yapmak, hem taşıyıcının yükümlülüklerini hem de yükleyicinin yükümlülüklerini tam olarak anlamaya yardımcı olacaktır. Taşıma süreç yönetimlerinde profesyonel bir lojistik ekibinin gözetiminde bulunmak mühimdir. Alanında uzman lojistik firmalarından biri olan Integrated Service Solutions (ISS), her modda taşımacılık faaliyetini başarı ile idame ettirmekte ve 100’dan fazla ülkede faaliyet göstermektedir. Taşıma sözleşmesi alanında da tecrübeli ve uzman bir ekiple Integrated Service Solutions (ISS) güvenli taşıma ve teslim alanlarında hız kesmeden icraatlerine devam etmektedir. Siz de ürününüzün güvenli ve hızlı bir şekilde ulaşması için Integrated Service Solutions (ISS) ile taşıma koşulları hakkında görüşme yapabilir ve taşıma hususunda iki tarafında leyhine hazırlanmış sözleşmenizi dilediğiniz an imzalayabilirsiniz.
