Lojistik sektörü hem Türkiye’de hem de dünyada çok büyük değişimler ve dönüşümler yaşamıştır. Bu dönüşümlerin sayesinde gönderiler dünyanın bir ucundan diğer ucuna kadar kolaylıkla gönderilebilir hale gelmiştir. Gönderinizin hacmi ne olursa olsun, her kargo için farklı bir yöntemle operasyonel süreç yürütülebilir.
Tüm bunlarla birlikte bazı kargoların özel bir yeri olduğunu söylemek mümkündür. Bu kargolar çok büyük hacimlere ve konteynere sığmayacak şekillere sahip, bölünmez biçimlerde olabilir. Bu gibi durumlarda ise devreye gabari dışı taşıma yöntemi girer.
Gabari Dışı Taşıma Nedir?
Gabari dışı taşıma, kargonuzun çok büyük olduğu ya da standart nakliye konteynerlerine sığmadığı durumlarda kullanılan yönteme verilen isimdir. Özellikle hantal bomlara ve çıkıntılara sahip kargolar için bu terim kullanılır. Gabari dışı taşıma nedir sorusunun cevabı en kısa şekilde böyledir.
Lüks otobüsler, otomobil römorkları, uçak parçaları, rüzgâr türbini parçaları, inşaat makineleri, elektrik üretiminde kullanılan anormal derecede büyük makine parçaları ve benzeri kargolar gabari dışı olarak tarif edilir.
Anormal şekilli bölünmez yükler olarak da adlandırılan bu kargolar, standart konteyner boyutlarını aşar. Bu tür tuhaf biçimli ve tek boyutlu kargoların sırf boyutları ve ağırlığı için özel ağır hizmet ekipmanı gerektirir.
Bu tür kargolar, dikkatli ve titiz bir şekilde kullanılmadığı takdirde taşıma sırasında kolaylıkla zarar görebilir.
Gabari Dışı Taşımada Planlama ve Operasyon
Ölçüsüz bir kargo, konteynerlerine düzgün bir şekilde bağlanmadığı veya bağlanmadığı takdirde, yakınında bulunan diğer kargolara zarar verebilir. Ayrıca, bir gemiye gabari dışı kargo yerleştirildiğinde, önce boşaltılması gereken başka kargolar olacağı için konumu dikkatli bir şekilde planlanmalıdır.
Doğru planlanması ve operasyon sürecinin titizlikle yürütülmesi gereken gabari dışı taşımada, kara yolu ve deniz yolu kullanılabilir. Bazı gabari dışı kargolar anormal çıkıntılara sahip olabileceğinden veya aşırı ağır olabileceğinden, taşınması için kullanılacak treyler tipi ve uygun portal vinç dikkatli seçilmeli ve düzenlenmelidir. Daha sonra ağır yük taşıma faaliyeti için depolama yerinden limana, yükleme noktasına ya da varış noktasına kadar alınacak yol güzergâhı planlanmalıdır.
Kargonun varış noktasına giden güzergâh, yoğun yollardan ve yoğun saatlerden kaçınılacak şekilde planlanmalıdır. Gabari dışı taşımacılıkta, kargonun güvenli bir şekilde geçmesi ve ayrıca mala zarar vermemesi için yolun her iki tarafında ve üstünde (köprüler, kemerler vb.) yeterli açıklık olmalıdır.
Gabari Dışı Taşımacılıkta Maliyet
Gabari dışı taşıma, bazı ek ekipmanlar içerdiğinden maliyetli bir iş olabilir. Biçimsiz kargo, diğer kargolar için kullanılabilecek olan boşlukların kullanılmasına izin vermeyecektir.
Gabari dışı kargo, gemilerin güvertesine veya güverte altına yüklendiğinde, başka bir konteyner yerleştirilmesine alan bırakmamaktadır. Bunun yanı sıra bitişik taraflarda döner kilitlerle sabitlenemezler ve üzerlerine herhangi bir konteyner yerleştirilememektedir. Bu şekilde boşa harcanan alan, ‘kayıp yuvalar’ olarak da adlandırılır.
Gabari Dışı Taşımacılıkta Ekipman
Gabari dışı taşıma alanında en yaygın seçenekler, düz raflı veya üstü açık konteynerlerdir. Düz raflı konteynerler genellikle, kabın her iki ucunda da katlanabilir setlere sahiptir. Konteynerin kenarları açıktır ve duvarları yoktur. Gabari dışı taşımacılıkta bu tip konteynerlere yandan veya üstten yüklenebilir.
Düz konteynerlerden farklı olarak, üstü açık seçenekler, geleneksel konteynerler gibi uzunluğu boyunca sert duvarlara ve uçlarından birinde kapılara sahiptir. Ancak üstü açıktır veya çıkarılabilir sert bir çatıya sahip olabilir. Kenarları boyunca sert duvarları olduğu için üstü açık konteynerlerde yandan yükleme mümkün değildir.
Yükleme yapıldıktan sonra kargo, kayışlar kullanılarak güvenli bir şekilde konteynerin zeminine bağlanabilir. Üstü açık daha sonra branda gibi sağlam bir levha veya konteyner çatısı ile kaplanır.
Branda, bu tür konteynerleri veya gabari dışı kargoları kaplamak için yaygın olarak kullanılan malzemedir. Düz konteynerlerin çoğunda, ölçüsüz kargoyu bağlamak veya branda örtüsünü bağlamak için zeminlerinde ped gözleri veya bağlama halkaları bulunur.
Ağır Yük Taşıma Alanında Kullanılan Konteynerler
Gabari dışı taşıma alanında üç farklı tip kap seçeneği kullanılır. Bunlar; flat rack konteynerler, üstü açık konteynerler ve düz platformlar olarak ifade edilebilir.
Flat rack konteynerlere yükler, ağır hizmet tipi forkliftler kullanılarak yanlardan yüklenebilir veya bir vinç kullanılarak üstten zemine yerleştirilebilir. Bu nedenle anormal şekilli makineler, tekneler, uzun borulu yapılar vb. gibi kargolar için uygundurlar. Kargo çok uzun veya çok geniş olduğunda ve tek bir düz rafa sığmadığında, kargoyu tutmak için iki veya ikiden fazla düz raf bağlanır.
Üstü açık konteynerlerde kargo genellikle bir vinç kullanılarak üstten veya ağır hizmet tipi bir forklift kullanılarak kapıdan yüklenir. Bu konteynerler 28 tona kadar ağırlık taşıyabilir. Farklı konteyner markaları ve konteyner serileri arasında boyutlar ve taşıma kapasitesi değişir.
Düz platform konteynerleri, ölçü dışı kargoları taşımak için de kullanılır. Adından da anlaşılacağı gibi, duvarları veya çatıları yoktur ve bu nedenle takip edilecek tek kısıtlama gabari dışı yükün ağırlığıdır.
Gabari Dışı Taşımacılıkta Yükün Ağırlığı
Konteyner üreticisi tarafından belirtilenden daha fazla ağırlık yüklenmesi konteynerlerde bozulmalara sebebiyet verebilir. Konteyner fazla ağırlığın altında çatlayarak kargoya zarar verebilir ve diğer kazalara neden olabilir.
Farklı ülkelerin konteyner taşıma yüklerinde farklı limitleri olabilir. Bazı gabari dışı kargolar, öngörülen limitten daha ağır olduğu için, genellikle demonte edilir ve parça olarak taşınır ve daha sonra varış noktasına ulaştıktan sonra yeniden monte edilir.
Yük taşımak için kullanılan konteynerlerin çoğu, CSC 1972 (1972 Güvenli Konteynerler Sözleşmesi) uyarınca Güvenlik Onay Plakalarına sahiptir. Konteyner üzerine sabitlenen bu levha, konteyner tasarımının tüm detaylarını ve en önemlisi brüt ağırlığını gösterir.
Brüt ağırlık, konteynerin toplam ağırlığı ve taşıyabileceği yüktür. CSC 1972’ye göre, konteynerler, üretim tarihinden itibaren 5 yıl içinde sertifikalı denetçiler tarafından konteyner deposunda ve daha sonra her 30 ayda bir, denize ve yola elverişliliklerinin belirlenmesi ve tasdik edilmesi için denetime tabi tutulmalıdır.
Gabari Dışı Taşımacılık İçin Konteyner Sözleşmesi
Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) ve Birleşmiş Milletler (BM), gabari dışı taşımacılıkta kullanılan konteynerlerin lojistiği konusunda bir dizi prosedürü ilan etmiştir. Farklı ülkelerde yer alan çeşitli düzenlemelerin yarattığı karışıklığı engellemek adına kısaca CSC 1972 olarak bilinen Güvenli Konteynerler Sözleşmesi ilan edilmiştir.
CSC 1972 kapsamındaki konteynerler, konteynere ve brüt ağırlığına ilişkin tüm teknik verileri gösteren Güvenlik Onay Plakası ile donatılmalıdır.
Gabari Dışı Taşımacılıkta Bilgi Paylaşımı
Eğer anormal şekillere ve boyutlara sahip bir kargonuz varsa gabari dışı taşımacılık yöntemini kullanmanız gerekir. Bu yöntemi kullanmadan önce lojistik sürecin daha sağlıklı yürütülmesi adına nakliye firmasına gerekli bilgileri vermeniz önemlidir. Gabari dışı taşımacılıkta lojistik süreç oldukça zahmetli ve zordur. Bu sebeple taleplerinizi firmaya doğru bir şekilde aktarmak süreci kolaylaştıracaktır.
Ölçüsüz bir kargo yollamadan önce firma ile şu bilgileri paylaşmanız gerekir;
- Kargonun hacmi
- Kargonun ağırlığı
- Yükleme noktası
- Varış noktası
- Ağırlık merkezini gösteren fotoğraflar veya çizimler (önden, yandan ve üstten görünümler)
- Ölçüsüz kargonun kaldırma noktaları
- Varsa özel talimatlar
Gabari dışı yüklerin aktarılması ve taşınması, bu tür yüklerin çıkış noktasından varış noktasına kadar planlayabilen ve yürütebilen bir uzman ekibi gerektirir. Integrated Service Solutions (ISS) bu alanda size yardımcı olabilecek öncü firmalardan biridir. ISS, deneyimli ve eğitimli ekibiyle, gabari dışı taşımacılık konusunda güvenli ve hızlı taşıma garantisi verir. Siz de gabari dışı taşıma alanında kaliteli ve esnek hizmet almak için hemen ISS ile iletişime geçerek, kargonuzun güvenli bir şekilde seyrini takip edebilirsiniz.
