Tehlikeli Madde Taşımacılığı Nedir?
Tehlikeli madde taşımacılığı, barındırdığı risk ve sorumluluk konularında lojistik alanının en zor alanlarından biridir. Bu alanda müşterilerin güvenlik ve çıkarlarının yanı sıra çevresel faktörlerin güvenliği de ön planda tutulmalıdır. Coğrafi konumu ve yatırım alanlarıyla Türkiye, özellikle kara yolu taşımacılığının yoğun kullanıldığı bir ülke konumundadır. Taşımacılık alanının önemli bir bölümünü de tehlike madde taşımacılığı oluşturur. Tehlikeli madde taşımacılığının barındırdığı risk faktörü nedeniyle; insanlara, hayvanlara ve çevreye zarar verebilecek kazalara yol açan her türlü zehirli, patlayıcı, bulaşıcı, yanıcı ve radyoaktif maddenin taşınması 2015 yılından bu yana Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı sorumluluğuna tabidir. Bunun yanı sıra özellikle Türkiye’nin de kabul ettiği uluslararası ADR anlaşması, bu maddelerin taşınması konusundaki kriterleri belirler. Bu kriterleri tam olarak yerine getiren lojistik firmaları tehlikeli madde taşımacılığı belgesi edinir.
Tehlikeli Madde Taşımacılığında Anlaşmalar
Tehlikeli madde taşımacılığında uyulması gereken bir dizi uluslararası anlaşma vardır. Bunlardan başlıcası olan ADR, standartları belirleyen Avrupa anlaşmasıdır. Bu anlaşma tehlikeli maddelerin kara yolu ile taşımacılığına ilişkin uluslararası yükümlülükleri belirler. Bugüne kadar 50’den fazla farklı ülke bu anlaşmayı kabul etmiştir. Kara yolu dışında taşınan tehlikeli maddeler için bir dizi farklı anlaşma mevcuttur. Bu anlaşmalar; denizyolunda taşımacılığı belirlemek üzere IMDG-CODE, demiryollarında taşımacılığı belirlemek amacıyla RID, iç suyollarında taşımacılığı belirlemek üzere IATA-DGR ve havayolunda tehlikeli madde taşımacılığı belirlemek üzere IATA-DGR olarak sıralanabilir. Taşımacılık iki farklı yol üzerinden yapılacaksa protokollerde bu anlaşmalar üzerinden belirlenmektedir.
Tehlikeli madde taşımacılığı alanında bu uluslararası anlaşmaların yanı sıra ülkemizde farklı bir yönetmelik de bulunmaktadır. 2011 yılında ilk olarak yürürlüğe giren bu yönetmelik, tehlikeli madde taşımacılığı alanında tüm paydaşların sorumluluklarını belirler. Bu yönetmelikte tehlike madde gönderenler, alıcılar, dolduran ve boşaltanların yanı sıra ambalajlayan tüm aracılara kadar bir dizi kural belirlenmiştir. Şoför ve operatörler ile tehlikeli madde taşıyan araçların kriterleri de bu yönetmelikle belirlenir.
Karayollarında tehlike madde taşımacılığı oranı, diğer tüm taşıma türleri içinde %11,7 gibi yüksek bir orana sahiptir. ADR tehlike sınıflandırması altında temelde 13 farklı madde grubuna yer verilir. Bu 13 farklı maddenin içinde ise farklı kodlara sahip yaklaşık olarak 3.500 tehlikeli madde bulunur.
Tehlikeli Maddeler Nelerdir?
ADR tehlike sınıflandırması içinde bulunan 13 madde şu şekilde sıralanabilir;
1. Patlayıcı maddeler ile patlayıcı nesneler (Sınıf 1)
2. Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya çözünmüş gazlar (Sınıf 2)
3. Her türlü yanıcı sıvılar (Sınıf 3)
4. Yanıcı katılar, kendi kendine tepkimeye giren patlayıcılar (Sınıf 4.1)
5. Kendiliğinden yanabilecek maddeler (Sınıf 4.2)
6. Su tepkimeye girerek yanıcı gazlar çıkaran maddeler (Sınıf 4.3)
7. Yükseltgen maddeler (Sınıf 5.1)
8. Organik peroksitler (Sınıf 5.2)
9. Zehirleyici maddeler (Sınıf 6.1)
10. Bulaşıcı maddeler (Sınıf 6.2)
11. Radyoaktif malzemeler (Sınıf 7)
12. Aşındırıcı maddeler (Sınıf 8)
13. Çeşitli tehlikeli maddeler (Sınıf 9)
Karayollarında yapılacak tehlikeli madde taşımacılığı için öncelikle taşınan maddelerin yapısına uygun taşıma evrakı bulunan araçlar yola çıkarılmalıdır. Tehlikeli maddelerin taşınması sırasında kullanılacak tüm ana ve yardımcı araçların rutin muayeneleri yapılmış olmalıdır. Ana araçların yanı sıra yardımcı araçların da (tank, portatif tank, tüplü tanker vb.) gerekli izinleri alınmış ve muayeneleri yapılmış olmalıdır. Bu araçların tamamının uyarıcı levhalara sahip olması gerekir. Turuncu plakalar tehlikeli madde taşımacılığı yapan tüm taşıtlarda zorunluluktur. Tehlikeli madde taşımacılığı zor ve çetrefilli bir konudur. İnsanlara ve çevreye zarar verme potansiyeli açısından düşünüldüğünde, bu tip taşımacılık ancak belgeleri tam ve tüm kriterleri sağlayan firmalarla yapılmalıdır.
İlginizi Çekebilir: ADR Nedir? ADR Belgesi Nasıl Alınır?
Tehlikeli Madde Lojistiği
Tehlikeli madde taşımacılığı birçok riski bünyesinde barındırmakla birlikte, bu riskleri minimum seviyelere indirmek için pek çok kriter belirlenmiştir. Tehlikeli madde taşımak isteyen firmalar, öncelikle ADR sözleşmesine dikkat etmeli ve harfiyen uymak durumundadır. Türkiye’nin kendi belirlediği kriterler de dahil olmak üzere ADR sözleşmesine uymayan hiçbir taraf, tehlikeli madde taşımacılığı yapamamaktadır. Tehlikeli madde yönetmeliğine göre, taşınması istenen maddeler kriterlere uygun şekilde ambalajlanmak zorundadır. Tehlikeli madde taşımacılığı yapan şirketler, BM tarafından onaylanan ambalajları kullanmalıdır. Bu ambalajlar dışarıya sızıntı ve dökülme gibi istenmeyen durumların önüne geçmek adına tasarlanır.
Tehlikeli maddeler, yapılarına ve özelliklerine göre kendi aralarında gruplara ayrılır. Bu gruplarda kimyasal yapılarıyla yanıcı, basınçlı, zehirli ya da patlayıcı olarak belirlenir. Bunun yanı sıra şekillerine göre de katı, sıvı ve gaz olarak birbirlerinden ayrılır. Yanıcı gaz gibi tehlikeli maddeler, lojistik çalışanlardan olabildiğince uzak noktaya istiflenmelidir. Yanıcı tüm gazlar ve kimyasallar her türlü ısı kaynağından uzakta tutulmalıdır. Tehlikeli madde taşımacılığı yapan çalışanların, kıyafetleri de yönetmeliğe uygun olmak zorundadır. Tehlikeli madde taşımacılığı yapacak araç sürücüsü için de bir dizi yükümlülük söz konusudur. Araç sürücüsü çantasında koruyucu önlük, kıvılcım çıkarmayan el feneri, koruma eldiveni, fosforlu yelek, tek kullanımlık iş tulumu gibi malzemeleri bulundurmak zorundadır. Bu malzemeler lojistiği sağlanan maddenin türüne göre değişkenlik gösterir.
Integrated Service Solutions (ISS) lojistik alanında, öncü global firmalardan biridir. Integrated Service Solutions (ISS), 100’den fazla ülkede kara, deniz, hava ve proje taşımacılığı yapmaktadır. Integrated Service Solutions (ISS), operasyon deneyimi ve çözüm odaklı yaklaşımıyla tehlikeli madde taşımacılığı ve paketleme hizmeti de vermektedir. Siz de tehlikeli madde taşımacılığı alanında uzman bir kadrodan hizmet almak için, bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: Yeşil Lojistik Nedir Faydaları Nelerdir ?
