ADR uluslararası bir yönergedir. “European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road” açılımına sahip olan ADR türkçede “Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması” anlamını taşımaktadır. Yönetmelik tehlikeli maddelerin taşınması esnasında uyulması gereken tüm kuralları belirler. Bu yönetmeliğe uyulması anlaşmayı imzalayan taraf ülkeler için zorunludur. ADR yönetmeliği tehlikeli madde taşıyan tüm firmalar ve bu alanda çalışan herkes tarafından bilinmesi gereken önemli bir konudur.
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Nedir?
Teknolojinin gelişmesi, firma ve işletmelerin hem ulusal hem de uluslararası ağda daha fazla müşteriye ulaşmasını sağlamıştır. Bu nedenle müşteri ihtiyaçlarına doğru zamanda karşılık vermek, müşteri memnuniyetini kazanmak ve üretim faaliyetlerini karlı bir şekilde gerçekleştirmek işletmelerin en temel amaçlarından birisidir. Bu nedenle lojistik ve tedarik zinciri yönetimi işletmelerin bu temel amaçlarına yardımcı olan bir hizmet niteliğindedir.
Uluslararası literatürde HAZMAT kısaltması ile isimlendirilen tehlikeli maddeler kimyasal maddelerdir. Üretilmesi, ambalajlanması, taşınması, depolanması ve kullanımı prosedürlere uygun şekilde, son derece dikkatlice yapılmalıdır. Tehlikeli madde olarak tanımlanan tüm maddeler serbest kalmaları, bulaşmaları veya yanlış kullanımlarıyla insan ve çevre sağlığı için büyük risk oluşturabilir, tehlike arz edebilir, geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Bu sebeple tehlikeli kimyasal maddelerle ilgili her aşama için uyulması zorunlu kurallar belirlenmiştir. Yanıcı, yakıcı, parlayıcı, patlayıcı, zehirleyici, boğucu, aşındırıcı, alerjen vb. etkilere sebebiyet verebilirler. Tehlikeli maddelerin taşınma kuralları ADR ismi verilen yönergede tüm ayrıntılarıyla tanımlanır. Bu yönerge ile tehlikeli maddelerin insana ve çevreye herhangi bir şekilde zarar vermeden taşınabilmesi için gerekli kurallar belirlenmiş, 30 Eylül 1957’de Cenevre’de düzenlenmiş olan anlaşma, 1968 yılında yürürlüğe girmiştir.
ADR Belgesi Nedir?
Türkiye’de tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınması ile ilgili kurallar Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Bu yönetmelik Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması ile oluşturulmuş uluslararası standartları, kuralları, önlemleri ve prosedürleri içerir. Yönetmelik taşıma faaliyetinin her aşamasında yer alan şirketleri, kurum ve kuruluşları ve çalışanları kapsar ve sorumlulukları, yükümlülükleri, çalışma koşullarını belirler. Yönetmeliğin belirlediği koşullara uygun olarak alınması zorunlu her türlü belgelere ve sertifikalara ise ADR belgesi denir. Karayolunda tehlikeli madde taşımacılığı faaliyeti yapan tüm lojistik firmalarının alması gereken belgeler Ulaştırma Bakanlığı tarafından düzenlenir. Denetimler de Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılır. Ancak bu belge bakanlığın yetkilendirdiği kamu ya da özel kuruluşlar tarafından da verilebilir. Denetimler de aynı şekilde yetkilendirilmiş kurumlar tarafından gerçekleştirilebilir. Tehlikeli madde taşımacılığı tüm firmaların alması zorunlu olan belgeler sayesinde uluslararası standartta, güvenli bir şekilde yapılabilir. Bu hükümlere uyma mecburiyeti vardır. Uyulmaması durumunda belgelerin iptali ve çeşitli cezalarla karşı karşıya gelinir. Zira taşınılan maddeler telafi edilemez derecede zarar verme potansiyeli olan maddelerdir. Risk derecesi çok yüksek olan bu faaliyetin güvenli bir şekilde gerçekleşmesi için düzenli ve sürekli şekilde yönetmeliklere uygun hareket etmek gerekir.
ADR Kaç Sınıfa Ayrılır? ADR Sınıfları Nelerdir?
ADR belgeleri almanın ilk koşulu yönetmelikte belirlenmiş şartları yerine getiriyor olmaktır. Bu şartlar taşınacak olan tehlikeli kimyasal maddelerin sınıfına göre değişiklik gösterir. Her sınıf için farklı taşıma koşullarına ihtiyaç vardır. Güvenlik önlemleri, taşıma işleminin en başından en sonuna dek olan süreçte görev alacak personelin eğitimi, bu personelin yeterliliklerini gösteren belgeler, taşıma için kullanılacak araçların donanımı ve uygunluğu ADR sınıfları içinde farklılık gösterebilir. Tüm araçlar, ekipmanlar, operasyonlar ve bunları kullanacak, nakliye işini baştan sona gerçekleştirecek tüm personel ADR standartlarına uygun olmalıdır.
Tehlikeli maddelerin sınıfları ADR ile belirlenmiştir. Yönergeye göre tehlikeli maddeler dokuz ana sınıf altında tanımlanır. İlk sınıfta patlayıcı maddeler ve nesneler, ikinci sınıfta gazlar, üçüncü sınıfta alevlenir sınıflar yer alır. Dördüncü sınıfta yer alan tehlikeli maddeler ise üç gruba ayrılır. Bunlardan ilki alevlenir katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılardır. Kendiliğinden yanmaya meyilli maddeler ve suyla temas halinde alevlenebilen gazlar açığa çıkaran maddeler, dördüncü sınıf tehlikeli maddelerin diğer grubunu oluşturur. Beşinci sınıf maddeler de kendi içinde ikiye ayrılır ve yükseltgen maddeler ve organik peroksitler bu sınıf içindedir. Oksidasyon da denilen yükseltgenme elektronların atom ya da molekülden ayrılmasına sebep olan kimyasal tepkimedir. Altıncı sınıf zehirli ve bulaşıcı maddeleri içerir. Yedinci sınıf tehlikeli maddeler radyoaktif maddeleri, sekizinci sınıf aşındırıcı maddeleri, dokuzuncu sınıf ise çeşitli tehlikeli maddeleri ve nesneleri kapsar.
ADR Belgesi Nasıl Alınır?
ADR yönetmeliği kapsamındaki lojistik firmaları, tehlikeli maddenin taşınması sürecinin her aşamasında güvenliği sağlayacak şekilde yapılandırılmalıdır. Bu konu bir tercih değil, bir zorunluluk olarak tanımlanmıştır. Tehlikeli maddelerin taşındığı araçlar ADR şartlarına uygun şekilde üretilmiş ve güvenli taşıma yapabilecek donanımda olmalıdır. ADR araç uygunluğunu gösteren gerekli belgeler için başvurular Türk Standartları Enstitüsü’ne yapılır. Tehlikeli maddelerin ambalajlanması, dolumu, nakliye planlaması, nakliyesi, varış noktasında boşaltılması gibi lojistik faaliyetin her aşaması sürece dahildir. Yüklemeden boşaltmaya kadar olan süre yönetmelik şartlarına uygun yapılmak zorundadır. Bu sebeple çok sayıda belge edinmek gerekir.
Yönetmeliğin kapsayıcılığı ve yeterlilik belgelerinin çokluğu sebebi ile konuya hakim, yönetmelikleri bilen, her türlü aracın, ekipmanın ve personelin kriterlere uygun olması için gerekli çalışmaları yapan uzman ve yetkili bir kurumdan danışmanlık hizmeti alınabilir. Belgelendirme sürecinin hatasız ve hızlı gerçekleşmesi, daha sonrasında taşımacılık faaliyetine geçildiğinde gerçekleştirilmesi gereken sorumluluklar danışman firmalar tarafından kolaylaştırılabilir. Tehlikeli madde taşımacılığı esnasında araç sürücülerinin ADR yönetmeliklerine hakim, eğitimli, sorumluluk sahibi olması gerekir.
Tehlikeli madde taşıyan araçlar ancak SRC5 belgesine sahip sürücüler tarafından kullanılabilir. Sürücülerin bu belgeye sahip olması şarttır. Gerekli eğitimlere SRC3 veya SRC4 belgesine sahip, en az ilkokul mezunu, 66 yaşını geçmemiş olan ehliyet sahipleri katılabilir. SRC3 uluslararası eşya, kargo taşımacılığı yapan SRC4 ise yurtiçi yük ve eşya, kargo taşımacılığı yapan sürücülerin almak zorunda olduğu belgelerdir. SRC5 eğitimlerine katılan sürücüler sınavlarda başarılı olmaları durumunda SRC5 belgesi almaya hak kazanırlar.
Tehlikeli Madde Taşımacılığında Yüksek Standartlar
Taşınacak tehlikeli maddenin türüne göre, araçların sahip olması gereken her türlü teknik özellik ve teknik donanım üretici firmanın sağlayacağı ADR uygunluk sertifikası ile sağlanabilir. Karayolu ile nakliye esnasında aracın üzerinde taşınan maddenin özelliklerini gösteren işaret ve levhalar bulunmalıdır. Tüm ADR belgeleri nakliye esnasında araçta eksiksiz olarak bulunmalı, araç sürücüsü seyir ve park halinde sorumluluğunu asla unutmamalı ve gerekli güvenlik prosedürlerine uygun şekilde hareket etmelidir. Taşıdığı risk nedeni ile güvenlik açısından fazla sayıda prosedür içeren tehlikeli madde taşımacılığı esnasında, uzman lojistik destek alınması, tüm nakliye süreci için firmalara büyük kolaylık sağlar.
Yüksek standartta güvenlik gerektiren tehlikeli madde taşımacılığı konusunda uzman Integrated Service Solutions (ISS), ADR şartlarına uygun araçları ve ekibiyle, taşıdığı sorumluluğun bilincinde olarak problemsiz, hızlı ve güvenli bir şekilde sevkiyatlarınızı gerçekleştirir. Siz de maksimum dikkat gerektiren tehlikeli madde taşımacılığında uzman ekibimiz ve araçlarımızla ürünlerinizi dünyanın her yerine güvenli bir şekilde ulaştırmak istiyorsanız, Integrated Service Solutions (ISS)’in uzman kadrosu ile iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: Uluslararası Lojistik Hizmetlerinde Bu Hususlara Dikkat Edin!
